Strona główna

Blog

Zaspokojenie potrzeb mieszkaniowych upadłego

W sytuacji, gdy upadły posiada majątek w postaci mieszkania lub domu jednorodzinnego, syndyk może być zobowiązany do sprzedaży tej nieruchomości, aby spłacić wierzycieli. Jednakże upadłemu przysługuje prawo do zaspokojenia podstawowych potrzeb mieszkaniowych. Reguluje to art. 342a Prawa Upadłościowego z dnia 28 lutego 2003 r. (Dz.U. z 2024 r. poz. 794), który stanowi, że w przypadku sprzedaży lokalu mieszkalnego lub domu jednorodzinnego przez syndyka w toku postępowania upadłościowego, dłużnik ma prawo do uzyskania środków na zaspokojenie swoich potrzeb mieszkaniowych. Co istotne, to uprawnienie dotyczy nie tylko samego upadłego, ale również osób pozostających na jego utrzymaniu. (PrUpad Zimmerman 2024 wyd. 8).

Ochrona przed bezdomnością konsumenta i przedsiębiorcy

Zgodnie z nowymi przepisami, krąg osób uprawnionych do otrzymania środków na zaspokojenie potrzeb mieszkaniowych został rozszerzony o samozatrudnionych, czyli osoby prowadzące jednoosobową działalność gospodarczą. Ochrona przed bezdomnością dla przedsiębiorców jest teraz na równi z tą, która przysługuje konsumentom. To istotna zmiana dla przedsiębiorców, którzy z powodu utraty możliwości zarobkowania potrzebują wsparcia w zakresie mieszkalnictwa.

Środki na najem lokalu

Aby upadły mógł otrzymać środki na najem lokalu, muszą być spełnione określone warunki:

  • Majątek – w skład majątku upadłego musi wchodzić lokal mieszkalny lub dom jednorodzinny, który zamieszkiwał.
  • Kwota – kwota przeznaczona na zaspokojenie potrzeb mieszkaniowych zostaje wydzielona z sumy uzyskanej ze sprzedaży nieruchomości. Jest ona równa przeciętnemu czynszowi najmu w tej samej okolicy lub sąsiedniej miejscowości i jest przyznawana na okres od 12 do 24 miesięcy.

Warunki zamieszkiwania

Dla uzyskania tych środków kluczowe jest, aby upadły rzeczywiście zamieszkiwał nieruchomość wchodzącą w skład masy upadłości. Zamieszkiwanie oznacza rzeczywiste i stałe przebywanie w danym miejscu, nie wymaga natomiast formalnego zameldowania. Co więcej, własność nieruchomości, niezależnie od jej formy (hipoteczna, spółdzielcze prawo do lokalu), nie ma znaczenia – ważny jest udział upadłego w nieruchomości, który umożliwia mu zamieszkiwanie.

Decyzja sądu

Kwotę na zaspokojenie potrzeb mieszkaniowych w postepowaniu uproszczonym ustala sędzia wyznaczony, a w postępowaniu zwykłym sędzia-komisarz uwzględniając przeciętny czynsz najmu oraz potrzeby mieszkaniowe upadłego i osób na jego utrzymaniu. Przy ustalaniu tej kwoty brane są pod uwagę takie czynniki, jak:

  • Zdolności zarobkowe upadłego
  • Kwota uzyskana ze sprzedaży nieruchomości
  • Opinie syndyka

Kwota ta jest wypłacana jednorazowo przez syndyka, a decyzja nie podlega odwołaniu. Aby otrzymać te środki, upadły musi złożyć do sądu wniosek o zaspokojenie potrzeb mieszkaniowych, który powinien zawierać informacje o potrzebach mieszkaniowych oraz możliwościach zarobkowych upadłego. Decyzja sądu w tej sprawie wydawana jest w formie postanowienia, na które przysługuje zażalenie. Możliwe jest także uzyskanie zaliczki na zaspokojenie potrzeb mieszkaniowych, jeśli fundusze masy upadłościowej na to pozwalają, a nieruchomość nie została jeszcze sprzedana.

Kwestie podatkowe

Z perspektywy podatkowej, przychód uzyskany ze sprzedaży nieruchomości przeznaczony na zaspokojenie potrzeb mieszkaniowych upadłego może być zwolniony z opodatkowania, o ile zostanie przeznaczony na spłatę kredytu hipotecznego związanego z tą nieruchomością. Natomiast wydatkowanie tych środków na wynajem lokalu mieszkalnego nie spełnia warunków zwolnienia podatkowego, ponieważ wynajem nie jest uznawany za „własny cel mieszkaniowy” w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (indywidualna z dnia 21 grudnia 2023 r. 0113-KDIPT2-2.4011.766.2023.2.KR).